(Chinhphu.vn) – Mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS vào năm 2030 đã được Liên Hợp Quốc đề ra. Tuy nhiên, để đạt được điều này, chúng ta cần phải giải quyết vấn đề bất bình đẳng giới – một trong những nguyên nhân chính khiến HIV/AIDS bùng phát. Trong cuộc chiến chống lại đại dịch, chúng ta không thể để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau, đặc biệt là những nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ và trẻ em gái.
Bất bình đẳng giới làm gia tăng nguy cơ nhiễm HIV ở phụ nữ và trẻ em gái
Bất bình đẳng giới đang là một trong những nguyên nhân chính khiến phụ nữ và trẻ em gái có nguy cơ nhiễm HIV cao hơn. Theo Chương trình phối hợp phòng chống HIV/AIDS của Liên Hợp Quốc (UNAIDS), phụ nữ và trẻ em gái chiếm tới 46% số ca nhiễm HIV mới trên toàn cầu. Tại khu vực châu Phi cận Sahara, tỉ lệ nhiễm HIV ở trẻ em gái và phụ nữ trẻ tuổi từ 15-24 cao gấp 3 lần so với nam giới cùng độ tuổi. Con số này cho thấy sự bất bình đẳng giới đang đặt phụ nữ và trẻ em gái vào tình thế dễ bị tổn thương trước đại dịch HIV/AIDS.
Nguyên nhân sâu xa là do phụ nữ và trẻ em gái thường thiếu quyền kiểm soát về sức khỏe tình dục và sinh sản của mình. Họ dễ trở thành nạn nhân của bạo lực tình dục, thiếu kiến thức về các biện pháp phòng ngừa HIV.
Bên cạnh đó, việc phụ thuộc về kinh tế vào nam giới khiến họ khó tiếp cận các dịch vụ y tế và phòng ngừa HIV. Kỳ thị và phân biệt đối xử cũng là rào cản lớn, khiến nhiều phụ nữ ngại tìm kiếm sự hỗ trợ.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bạo lực đối với phụ nữ, đặc biệt là bạo lực từ bạn tình, làm tăng nguy cơ nhiễm HIV lên tới 50%. Điều này một lần nữa khẳng định mối liên hệ mật thiết giữa bất bình đẳng giới và nguy cơ lây nhiễm HIV ở phụ nữ và trẻ em gái. Các chuẩn mực giới tính cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng, khi khuyến khích nam giới có nhiều bạn tình, sử dụng bạo lực và coi thường việc chăm sóc sức khỏe.
Rào cản tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe và điều trị HIV
Bất bình đẳng giới không chỉ ảnh hưởng đến khả năng phòng ngừa HIV mà còn cản trở việc tiếp cận điều trị ở phụ nữ nhiễm HIV. Họ thường bị hạn chế quyền tiếp cận thông tin và dịch vụ y tế do định kiến giới tồn tại. Nỗi sợ bị kỳ thị và phân biệt đối xử cũng khiến nhiều phụ nữ không dám tiết lộ tình trạng nhiễm HIV và tìm kiếm điều trị.
Một nghiên cứu trên 1931 phụ nữ nhiễm HIV tại 27 quốc gia cho thấy, rào cản lớn nhất đối với việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc là kỳ thị trong cộng đồng, thiếu kiến thức, môi trường làm việc không hỗ trợ, thiếu cơ hội việc làm và nguồn lực tài chính cá nhân. Những yếu tố này đều bắt nguồn từ bất bình đẳng giới, khiến phụ nữ khó tiếp cận các dịch vụ y tế quan trọng.
Giải pháp giải quyết bất bình đẳng giới để chấm dứt đại dịch AIDS
Thúc đẩy bình đẳng giới trong lĩnh vực y tế
Để đạt được mục tiêu chấm dứt đại dịch AIDS vào năm 2030, việc thúc đẩy bình đẳng giới trong lĩnh vực y tế là vô cùng cần thiết. Các chính sách và chương trình y tế cần hướng đến nhu cầu đặc thù của phụ nữ và trẻ em gái. Đồng thời, cần đào tạo và nâng cao nhận thức về giới cho đội ngũ y tế để họ có thể cung cấp dịch vụ không phân biệt đối xử, đáp ứng nhu cầu của phụ nữ và trẻ em gái.
Các chính sách cũng cần tập trung vào việc loại bỏ các rào cản pháp lý và xã hội đối với việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe của phụ nữ. Ví dụ, tại một số quốc gia, phụ nữ cần có sự đồng ý của chồng hoặc gia đình mới được phép sử dụng các dịch vụ y tế liên quan đến sức khỏe tình dục và sinh sản. Những rào cản như vậy cần được dỡ bỏ để đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ y tế của phụ nữ.
Tăng cường quyền năng cho phụ nữ và trẻ em gái
Trao quyền cho phụ nữ và trẻ em gái cũng là một giải pháp hiệu quả. Cần khuyến khích họ tham gia vào các quyết định liên quan đến sức khỏe của bản thân và trang bị kiến thức về sức khỏe tình dục, các biện pháp phòng ngừa HIV để họ có thể chủ động bảo vệ mình.
Các chương trình can thiệp nhằm trao quyền kinh tế cho phụ nữ đã cho thấy kết quả khả quan trong việc giảm nguy cơ nhiễm HIV. Chẳng hạn, dự án DREAMS của PEPFAR đã giúp giảm nguy cơ nhiễm HIV cho trẻ em gái và phụ nữ trẻ tuổi thông qua các biện pháp can thiệp đa chiều, trong đó có hỗ trợ kinh tế. Khi phụ nữ có khả năng tự chủ về kinh tế, họ sẽ ít phụ thuộc vào đàn ông và có quyền quyết định nhiều hơn trong các vấn đề liên quan đến sức khỏe tình dục.
Xây dựng một xã hội bình đẳng, không kỳ thị
Cuối cùng, xây dựng một xã hội bình đẳng, không kỳ thị và phân biệt đối xử là điều kiện tiên quyết. Cần có những nỗ lực để thay đổi nhận thức xã hội về vai trò của phụ nữ, xóa bỏ định kiến giới và thực thi nghiêm túc các chính sách bảo vệ quyền lợi của phụ nữ, trẻ em gái. Cần có các chính sách và chương trình truyền thông nâng cao nhận thức của cộng đồng, giảm kỳ thị và khuyến khích thái độ không phán xét đối với người có HIV. Tại các cơ sở y tế, cần tăng cường tập huấn cho nhân viên y tế về đạo đức và quyền bệnh nhân, đảm bảo môi trường thân thiện và bảo mật thông tin
Các chương trình can thiệp cần tập trung vào việc thay đổi chuẩn mực giới tính có hại, như khuyến khích nam giới có nhiều bạn tình, sử dụng bạo lực và coi thường việc chăm sóc sức khỏe. Thay vào đó, cần khuyến khích các mối quan hệ lành mạnh, bình đẳng giữa nam và nữ. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV và tạo điều kiện cho phụ nữ tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Minh chứng về tác động của bất bình đẳng giới đối với HIV/AIDS
Các số liệu thống kê đã minh chứng rõ ràng về tác động nghiêm trọng của bất bình đẳng giới đối với đại dịch HIV/AIDS. Theo UNAIDS, phụ nữ chiếm tới 63% số người nhiễm HIV và 60% số ca nhiễm mới ở người trưởng thành tại châu Phi. Tại một số quốc gia Caribe, đa số người nhiễm HIV cũng là phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em gái từ 15-24 tuổi.
Bên cạnh đó, phụ nữ cũng gặp nhiều rào cản hơn trong việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe liên quan đến HIV. Theo một nghiên cứu, rào cản lớn nhất là kỳ thị trong cộng đồng, thiếu kiến thức, môi trường làm việc không hỗ trợ, thiếu cơ hội việc làm và nguồn lực tài chính cá nhân.
Tuy nhiên, các chương trình can thiệp nhằm giải quyết bất bình đẳng giới đã cho thấy kết quả khả quan. Chẳng hạn, dự án DREAMS của PEPFAR đã giúp giảm nguy cơ nhiễm HIV cho trẻ em gái và phụ nữ trẻ tuổi thông qua các biện pháp can thiệp đa chiều. Hay sáng kiến của UN Women tại châu Phi đã giúp trao quyền cho phụ nữ nhiễm HIV. Những thành công này cho thấy tiềm năng to lớn của việc lồng ghép giới trong đẩy lùi HIV/AIDS.
Cuộc chiến chống lại HIV/AIDS cần có sự chung tay của tất cả chúng ta, từ cá nhân, tổ chức đến các nhà hoạch định chính sách. Giải quyết bất bình đẳng giới chính là chìa khóa để không ai bị bỏ lại phía sau. Chỉ khi quyền của phụ nữ và trẻ em gái được đảm bảo, khi họ được tiếp cận bình đẳng với dịch vụ y tế và được trao quyền, chúng ta mới có thể mong đợi một tương lai không còn HIV/AIDS. Hãy cùng chung tay hành động vì một thế giới công bằng và bền vững hơn.
Theo Tiếng Chuông Chính Phủ